Тараптардын ортосунда келип чыккан талаш-тартыштарды даттануу тартибинде чечүү сотторду кыйла жеңилдетет. Мындан тышкары, келип чыккан талашты сотко чейин жөнгө салуу кошумча юридикалык чыгымдарды болтурбоого мүмкүндүк берет.
Талаш-тартыштарды чечүү үчүн талаптын жол-жобосу милдеттүү болгондо
Талаш-тартышты чечүүнүн сотко чейинки жол-жобосу мыйзамда түздөн-түз каралган учурларда милдеттүү. Талаш-тартыштардын айрым категориялары боюнча доо тартиби транспорттук мыйзамдар менен белгиленет ("Байланыш жөнүндө", "Россия Федерациясындагы темир жол транспорту жөнүндө" федералдык мыйзамдар, ж.б.), Россия Федерациясынын Жарандык кодекси ж.б. Даттануу милдеттүү түрдө жол-жоболоштурулган учурда, доо арызы менен сотко кайрылуунун алдында, доогер милдеттенмелерди аткаруу боюнча жазуу жүзүндө талап кылуу менен жоопкерге кайрылышы керек. Көрсөтүлгөн жол-жобонун сакталышынын документтештирилген далилдери талаптын арызына калган документтер менен кошо тиркелет. Болбосо, судья көрсөтүлгөн процедураны аткарууга мөөнөттү белгилейт. Сотко чейинки жол-жобо, жүк ташуу келишимдеринен келип чыккан талаш-тартыштарды, келишимге өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө өтүнүчтөрдү же аны бузууну чечүү үчүн милдеттүү болуп саналат. Талаш-тартыштарды жөнгө салуунун талаптарын, эгерде бул түздөн-түз келишимден келип чыкса, милдеттүү түрдө аткарылышы керек.
Талаш-тартышты келишимдин шарттары боюнча чечүүнүн жол-жобосу
Талаш-тартыштарды жөнгө салуу боюнча сотко чейинки процедуранын зарылдыгы конкреттүү келишимдин шарттарынан келип чыгышы мүмкүн. Ошол эле учурда, талаш-тартыштарды чечүүнүн жол-жоболору, эгерде келишимде анын тартиби, талаптарды берүүнүн жана карап чыгуунун формасы жана мөөнөттөрү көрсөтүлсө гана жарактуу болот.
Ошондой эле, талаптын жол-жобосун ыктыярдуу, милдеттүү эмес сактоо мүмкүн. Бул учурда доогер өз укугунан пайдаланып жатат. Ал жоопкерге талап жиберүүгө милдеттүү эмес, бирок убакытты, акчаны жана нервди үнөмдөө үчүн ал ушул укугунан пайдаланат.
Талаш-тартыштарды чечүү үчүн доо тартибинин оң жактары
Сот өндүрүшү көпкө созулуп, соттун айрым чыгымдары менен байланышкандыгын эске алганда, тараптар үчүн талашты соттон тышкары чечүү кыйла жеңил, тезирээк жана пайдалуу. Бул, айрыкча, келишимден келип чыккан жана мыйзамда белгиленген доогердин укуктарынын бузулушу ачык байкалган учурларда байкалат. Бул ошондой эле соттолуучунун чыгымдарын минималдаштырат. Мындан тышкары, талашты сотко чейин чечүү соттор үчүн да ыңгайлуу, анткени кароого кабыл алынган иштердин көлөмү кыскарган.
Ошентип, иштерди кароонун даттануу жол-жобосу соттордун түйшүгүн кыскартуу маселесин чечип, тараптардын убактысын жана акчасын үнөмдөп, талаш-тартыштарды тынчтык жолу менен чечүүгө өбөлгө түзөт.
